Przejdź do ćwiczenia:
Analizy
Przejdź do tematu:
Przedrostek, temat, przyrostek, końcówka
Włącz tryb pełnoekranowy
Ćwicz bez ograniczeń

Korzystasz z platformy z limitem dziennym na liczbę odpowiedzi. Aby zwiększyć limit lub uzyskać dostęp do konta z licencją, zaloguj się.

Zaloguj się
Pokaż wyjaśnienie do tematu
ANU
Udostępnij

QR kód

Kod QR można zeskanować np. telefonem komórkowym i przejść bezpośrednio do danego ćwiczenia lub zestawu przykładów.

Kod / krótki adres

Trzyznakowy kod można wpisać w pasku wyszukiwania, jest on również częścią skróconego adresu.

Skopiuj kliknięciem.

ANU

Przedrostek, temat, przyrostek, końcówka

Wyraz podstawowy – wyraz, od którego tworzono wyrazy pochodne za pomocą formantów (szkoła – szkolny, lekarz – lekarka).

Wyraz pochodny – wyraz pochodzący od wyrazu podstawowego, utworzony za pomocą formantów (kotek – kot, nauczycielka – nauczyciel).

Podstawa słowotwórcza – część wyrazu podstawowego, do której dołączono formant (kwiatek).

Formant słowotwórczy – część wyrazu dodana do podstawy słowotwórczej (kwiatek).

Rodzaje formantów

Przedrostek (prefiks) – występuje przed rdzeniem (napisać, przydomowy).
Przyrostek (sufiks) – występuje za rdzeniem (domek, malarka).
Międzyrostek (interfiks) – część wyrazu złożonego łącząca człony złożenia (listonosz, językoznawca).
Formant zerowy – występuje, kiedy wyraz powstał przez skrócenie (bielØ).

Przykłady formantów

  • nazwy wykonawców czynności i zawodów: -(i)ciel (nauczyciel), -ca (kierowca), -acz (gracz), -(n)ik (rolnik), -ak (śpiewak), -ent (producent), -ant (projektant), -arz (malarz), -owiec (naukowiec), -owy (księgowy), -ista/-ysta (barista).
  • zdrobnienia: -ik/-yk (bucik), -ek (piesek), -ka (kawka), -ko (mieszkanko).
  • zgrubienia: -sko (babsko), -ysko/-isko (psisko), -idło/-ydło (ptaszydło), -al (nochal).
  • nazwy miejsc: -arnia (kwiaciarnia), -alnia (pralnia), -ownia (siłownia), -(ow)nica (piaskownica), -isko (lodowisko).
  • nazwy mieszkańców: -ak (Polak), -anin (paryżanin), -czyk (Chińczyk), -ańczyk (Koreańczyk), -ik (Anglik), formant zerowy (Czech).
  • nazwy żeńskie: -ka (nauczycielka), -ini/-yni (sprzedawczyni), -(n)ica (czarownica), -owa (krawcowa).
  • nazwy czynności: -anie (czytanie), -enie (milczenie), -cie (szycie), formant zerowy (bieg).
  • nazwy cech: -ość (miłość), -ota (głupota), formant zerowy (czerń).
  • nazwy nosicieli cech: -ak (przystojniak), -ec (głupiec), -as (brudas), -ek (głupek).
  • nazwy rzeczy i narzędzi: -ak (pisak), -acz (pogrzebacz), -aczka (wycieraczka), -(al)nik (grzejnik), -arka (drukarka), -alka (pralka).

Rodzina wyrazów – grupa wyrazów pochodzących od jednego wyrazu podstawowego, mająca ten sam rdzeń (góra – górka, górski, góral, pagórek, górować).

Rdzeń – główna część wyrazu zawierająca jego znaczenie, niepodlegająca odmianie (ręka), występuje we wszystkich wyrazach należących do jednej rodziny wyrazów.

Końcówka fleksyjna – końcowa część wyrazu, która podlega odmianie (książka, okno).

Oboczność (alternacja) – wymiana głosek podobnych fonetycznie.

Najczęściej występujące oboczności w języku polskim

  • ą – ę (ząb – zęby)
  • ó – o (stół – stolik)
  • e – Ø (krew – bez krwi)
  • a – e (las – w lesie)
  • o – e (anioł – aniele)
  • b – b’ (torba – w torbie)
  • f – f’ (choreograf – o choreografie)
  • g – g’ (gry – bez gier)
  • k – k’ (okno – bez okien)
  • m – m’ (mama – o mamie)
  • n – n’ (kino – w kinie)
  • p – p’ (lampa – na lampie)
  • w – w’ (krowa – o krowie)
  • ch – sz (mucha – muszka)
  • d – dź (moda – o modzie)
  • d – dz (rada – radzę)
  • g – dz (noga – na nodze)
  • g – ż (noga – nóżka)
  • k – c (książka – w książce)
  • k – cz (ręka – ręczny)
  • ł – l (szkoła – szkolny)
  • r – rz (wiatr – o wietrze)
  • s – ś (ciasto – w cieście)
  • s – sz (kosa – koszę)
  • t – ć (tata – o tacie)
  • t – c (zwrot – zwrócę)
  • z – ź (wóz – o wozie)
Zamknij

Przedrostek, temat, przyrostek, końcówka (trudne)

NAPISZ DO NAS

Twoja wiadomość została wysłana. Dziękujemy.

Napisz do nas

Jesteś w kropce?

Najpierw przejrzyj najczęściej zadawane pytania:

FAQ

Czego dotyczy wiadomość?

Po prostu wiadomość Treści Sterowanie Logowanie Licencje