Matematyka
Język angielski
Informatyka
Język niemiecki
Umiemy to
Ortografia
Interpunkcja
Części mowy
Wypowiedzenie, zdanie, części zdania
Słowotwórstwo
Słowa i ich znaczenie
Sylaby, głoski, litery
Czytanie
Lektury i literatura
Wypowiedź pisemna, korekta tekstu
Język polski dla obcokrajowców
Decydowanie
Zaznaczanie
Memory
Wpisywanie
Dyktanda
Pytania
Segregowanie
Krok po kroku
Analizy
Układanie w kolejności
Czytanie ze zrozumieniem
Słowa w zdaniach
Dowcipy
Korektor
Potworki
Drużynówka
Wyścigi
Moje konto
Wyloguj sięLista wyjaśnień
Przymiotnik
Przeglądasz wyjaśnienia do konkretnych tematów. Jednak na platformie Umiemy to znajdziesz przede wszystkim ćwiczenia. Do ćwiczeń możesz przejść za pomocą poniższych linków.
Podtematy
Przymiotnik
Przymiotnik to odmienna część mowy, która odpowiada na pytania Jaki? Jaka? Jakie?
Określa cechy i właściwości rzeczownika.
Przykłady przymiotników: mały, wesoły, bystry, drewniany, nowy, warszawski, staromodny.
Przymiotnik odmienia się przez przypadki, liczby i rodzaje. Więcej informacji na temat odmiany przymiotnika znajdziesz tu.
Przymiotnik podlega stopniowaniu. Więcej informacji na temat stopniowania przymiotnika znajdziesz tu.
Czy wiesz, że?
Niektóre przymiotniki i rzeczowniki mają taką samą formę. Porównaj:
Policja zatrzymała podejrzanego. → Podejrzany jako rzeczownik (osoba, o której sądzi się, że dokonała przestępstwa.)
Adam to podejrzany typ. → Podejrzany jako przymiotnik (dziwny, budzący niepokój).
Odmiana przymiotnika
Przymiotnik odmienia się przez:
- przypadki, np. mądra, mądrej, mądrych;
- liczby, np. mądry, mądrzy;
- rodzaje, np. mądra (r. ż.), mądry (r. m.), mądre (r. n.), mądrzy (r. mos.), mądre (r. nmos).
Czy wiesz, że?
Odmianę przymiotnika nazywamy deklinacją.
Stopniowanie przymiotnika
Wyróżniamy trzy stopnie przymiotnika:
stopień równy, np. mądry, miły;
stopień wyższy, np. mądrzejszy, milszy;
stopień najwyższy, np. najmądrzejszy, najmilszy.
Powyższe przykłady to tzw. stopniowanie proste lub syntetyczne.
Zasady stopniowania prostego
jeśli w zakończeniu tematu przymiotnika w stopniu równym pojawia się jedna spółgłoska, to należy dodać końcówkę -szy, np. miły → milszy;
jeśli w zakończeniu tematu przymiotnika w stopniu równym pojawia się więcej niż jedna spółgłoska, to w stopniu wyższym należy dodać końcówkę -ejszy, np. mądry → mądrzejszy;
w stopniu najwyższym dodajemy przedrostek naj- do przymiotnika w stopniu wyższym, np. mądrzejszy → najmądrzejszy.
Niektóre przymiotniki stopniują się nieregularnie:
dobry → lepszy → najlepszy
zły → gorszy → najgorszy
mały → mniejszy → najmniejszy
duży → większy → największy
Niektóre przymiotniki stopniują się opisowo:
znany → bardziej znany → najbardziej znany (nie możemy powiedzieć znańszy)
Czy wiesz, że?
Nie wszystkie przymiotniki podlegają stopniowaniu. Należą do nich np. materiały, z których coś zostało wykonane, np. metalowy.
Do góryPozycja przymiotnika
W języku polskim przymiotnik może stać przed lub za określanym rzeczownikiem. Np. fajna nauczycielka, szkoła podstawowa.
Przymiotnik oznaczający cechę doraźną lub nieistotną z punktu widzenia kategoryzacji stawiamy przed rzeczownikiem, np.
W Warszawie otwarto nowe muzeum. – Dziś jest nowe, ale za kilka lat już takie nie będzie.
Mamy czerwony samochód. – Kolor samochodu jest nieistotny z punktu widzenia kategoryzacji (ponadto zawsze można go przemalować).
Przymiotnik oznaczający cechę trwałą, gatunkową, wyróżniającą dany typ spośród innych stawiamy za rzeczownikiem, np.
Kupiłam cukier trzcinowy.
Parking dla samochodów ciężarowych.
Porównaj:
Mam białego kota.
W zoo otwarto wybieg dla niedźwiedzi białych.
W pierwszym zdaniu kolor kota jest cechą nieistotną z punktu widzenia kategoryzacji. Chodzi o kota domowego, niezależnie od tego, czy jest on biały, czarny czy rudy. W drugim zaś słowo biały oznacza gatunek niedźwiedzia.
Dla zainteresowanych
Czy widzisz różnicę pomiędzy zdaniem Widziałam białego niedźwiedzia a zdaniem Widziałam niedźwiedzia białego? W pierwszym przypadku mógł to być niedźwiedź brunatny pokryty białą farbą lub śniegiem, drugie zdanie jasno wskazuje nam na to, że chodzi o gatunek niedźwiedzia białego (inaczej polarnego).
Przymiotniki odrzeczownikowe
Przymiotnik odrzeczownikowy tworzymy od rzeczownika za pomocą formantów:
- -owy, np. truskawkowy,
- -ny, np. nocny,
- -ski, np. polski,
- -cki, np. niemiecki.
Uwaga! Czasami od jednego rzeczownika możemy utworzyć dwa różne przymiotniki, np. wieczór – wieczorowy, wieczorny.
Do góry
