Neologizmy i archaizmy

Archaizm – wyraz, który wyszedł z użycia, np. waćpan, żem poszedł.

Rodzaje archaizmów

archaizmy fonetyczne różnią się wymawianymi głoskami (sierce).
archaizmy fleksyjne występują w dawnej formie gramatycznej (zrobił bych).
archaizmy słowotwórcze są tworzone za pomocą formantów, które wyszły z użycia (ogrodny).
archaizmy leksykalne to wyrazy używane w przeszłości (aeroplan).
archaizmy semantyczne to wyrazy, które mają inne znaczenie niż kiedyś (myszka w znaczeniu zapach starego wina).
archaizmy składniowe to konstrukcje składniowe utworzone według dawnego łączenia wyrazów (pasterz owce do wsi przepędził).
archaizmy frazeologiczne to utrwalone połączenia wyrazów, w których często występują wyrazy nie występujące w dzisiejszej polszczyźnie (bez liku).

Neologizm – wyraz nowo powstały, np. supermarket, jesieniara.

Rodzaje neologizmów

neologizmy słowotwórcze są utworzone od istniejących wyrazów za pomocą afiksacji, derywacji wstecznej lub kompozycji (frytkownica, lobbysta, blogerka). Do neologizmów słowotwórczych wliczane są również nowo powstałe skrótowce (apka, fejs, USB).
neologizmy semantyczne to istniejące wyrazy, którym nadano nowe znaczenie (komórka, myszka, suchar).
neologizmy frazeologiczne to nowo powstałe połączenia wyrazów, które w danym języku już istnieją (szara strefa, pirat drogowy).

Do neologizmów zaliczamy również nowo zapożyczone wyrazy (youtuber, influencer, selfie) i neologizmy artystyczne (stylistyczne), które zostały utworzone przez pisarza czy poetę w celu artystycznym (np. leśmianizmy).