W liczbie pojedynczej wyróżniamy trzy rodzaje rzeczownika:
Rodzaj męski
Mają go zazwyczaj istoty (ludzie i zwierzęta) płci męskiej, np. strażak, uczeń, pies, a także wyrazy nazywające przedmioty i zjawiska, np. wazon, księżyc.
Wyrazy rodzaju męskiego zazwyczaj kończą się na spółgłoskę, np. policjant, królik, banknot, ale mogą również kończyć się na samogłoskę a, np. mężczyzna, okulista, artysta.
Rodzaj żeński
Mają go zazwyczaj istoty (ludzie i zwierzęta) płci żeńskiej, np. mama, nauczycielka, lwica, a także wyrazy nazywające przedmioty i zjawiska, np. klawiatura, łódź.
Wyrazy rodzaju żeńskiego zazwyczaj kończą się na samogłoskę a lub i, np. babcia, kotka, sprzedawczyni, ale mogą również kończyć się na spółgłoskę, np. miedź, miłość.
Rodzaj nijaki
Mają go najczęściej istoty (ludzie i zwierzęta) młode, np. niemowlę, szczenię, a także wyrazy nazywające przedmioty i zjawiska, np. okno, pole, muzeum. Rodzaju nijakiego są również rzeczowniki odczasownikowe, np. granie, malowanie.
Wyrazy rodzaju nijakiego zazwyczaj kończą się na o, e/ę lub um, np. biuro, dziecię, technikum.
Uwaga! Niektóre rzeczowniki mogą mieć dwa rodzaje, w zależności od znaczenia, np. boa w znaczeniu wąż jest rodzaju męskiego, zaś boa w znaczeniu szal jest rodzaju nijakiego.
W przypadku niektórych wyrazów zapożyczonych, takich jak show czy kakadu, określenie rodzaju nierzadko sprawia trudności. W razie wątpliwości warto zajrzeć do słownika lub poradni językowej.
Rodzaje w liczbie mnogiej
W liczbie mnogiej wyróżniamy dwa rodzaje:
Rodzaj męskoosobowy – jeśli w grupie ludzi znajduje się mężczyzna, np. studenci, policjanci
Rodzaj niemęskoosobowy – zaliczamy do niego również rzeczowniki, które w liczbie pojedynczej należą do rodzaju męskiego, ale nie odnoszą się do ludzi, np. koty, telefony, mapy, kobiety