Dziękujemy za ocenę.

Archaizmy i neologizmy

Archaizmy

Wyrazy, który wyszły z użycia, np. waćpan, żem poszedł.

Archaizmy możemy napotkać najczęściej:

w literaturze, zarówno dawnej, np. w trenach Kochanowskiego (Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim…), jak i we współczesnych powieściach historycznych lub fantasy;
w modlitwach i kolędach np. Zdrowaś Maryjo;
w przysłowiach, np. Jaka mać, taka nać.

Rodzaje archaizmów

archaizmy fonetyczne – różnią się wymawianymi głoskami (sierce zamiast serce)
archaizmy fleksyjne – występują w dawnej formie gramatycznej (zrobił bych)
archaizmy słowotwórcze – są tworzone za pomocą formantów, które wyszły z użycia (ogrodny)
archaizmy leksykalne – wyrazy używane w przeszłości (aeroplan)
archaizmy semantyczne – to wyrazy, które mają inne znaczenie niż kiedyś (myszka w znaczeniu zapach starego wina)
archaizmy składniowe – konstrukcje składniowe utworzone według dawnego łączenia wyrazów (pasterz owce do wsi przepędził)
archaizmy frazeologiczne – utrwalone połączenia wyrazów, w których często pojawiają się wyrazy nie występujące w dzisiejszej polszczyźnie (bez liku)

Neologizmy

Wyrazy nowo powstałe, np. supermarket, jesieniara.

Rodzaje neologizmów

neologizmy słowotwórcze – są utworzone od istniejących wyrazów za pomocą afiksacji, derywacji wstecznej lub kompozycji (frytkownica, lobbysta, blogerka). Do neologizmów słowotwórczych wliczane są również nowo powstałe skrótowce (apka, fejs, USB).
neologizmy semantyczne – istniejące wyrazy, którym nadano nowe znaczenie (komórka, myszka, suchar)
neologizmy frazeologiczne – nowo powstałe połączenia wyrazów, które w danym języku już istnieją (szara strefa, pirat drogowy)

Do neologizmów zaliczamy również nowo zapożyczone wyrazy (youtuber, influencer, selfie) i neologizmy artystyczne (stylistyczne), które zostały utworzone przez pisarza czy poetę w celu artystycznym (np. leśmianizmy).