Strona czynna i bierna – klasa 5
Strona czynna to taka konstrukcja składniowa, które zawiera osobową formę czasownika, a podmiot jest wykonawcą czynności, np.
Adam napisał wiersz.
Murarz buduje dom.
Strona bierna to taka konstrukcja składniowa, która zawiera czasownik być lub zostać oraz imiesłów przymiotnikowy, a podmiot nie jest wykonawcą czynności, lecz jej odbiorcą (innymi słowy, jest poddawany czynności), np.
Wiersz został napisany przez Adama.
Dom jest budowany przez murarza.
Porównaj:
Szczęśliwy człowiek kocha i jest kochany.
W tym zdaniu czasownik kochać został użyty zarówno w stronie czynnej, jak i biernej.
Szczęśliwy człowiek kocha… → strona czynna, człowiek kocha kogoś
…i jest kochany. → strona bierna, człowiek jest kochany przez kogoś (rodziców, dziadków, męża, żonę)
Budowa zdania w stronie biernej
Zdanie w stronie biernej składa się z podmiotu oraz orzeczenia imiennego. Orzeczenie imienne zaś składa się z łącznika zostać, być oraz orzecznika, którym jest imiesłów przymiotnikowy.
podmiot | orzeczenie imienne |
---|---|
Książka | została przeczytana. |
Samochód | został skradziony. |
Kwiaty | zostały podlane. |
Bilety | są sprawdzane. |
Podmiotem w zdaniu w stronie biernej jest obiekt, czyli rzecz lub przedmiot. Wykonawca czynności jest natomiast dopełnieniem.
podmiot | orzeczenie imienne | dopełnienie |
---|---|---|
Książka | została przeczytana | przez uczniów. |
Samochód | został skradziony | przez cudzoziemcę. |
Kwiaty | zostały podlane | przez sąsiadkę. |
Bilety | są sprawdzane | przez konduktora. |