Matematyka
Język angielski
Informatyka
Język niemiecki
Umiemy to
Ortografia
Interpunkcja
Części mowy
Wypowiedzenie, zdanie, części zdania
Słowotwórstwo
Słowa i ich znaczenie
Sylaby, głoski, litery
Czytanie
Lektury i literatura
Wypowiedź pisemna, korekta tekstu
Język polski dla obcokrajowców
Decydowanie
Zaznaczanie
Memory
Wpisywanie
Dyktanda
Pytania
Segregowanie
Krok po kroku
Analizy
Układanie w kolejności
Czytanie ze zrozumieniem
Słowa w zdaniach
Dowcipy
Korektor
Potworki
Drużynówka
Wyścigi
Moje konto
Wyloguj sięLista wyjaśnień
Pisownia spółgłosek dźwięcznych i bezdźwięcznych
Przeglądasz wyjaśnienia do konkretnych tematów. Jednak na platformie Umiemy to znajdziesz przede wszystkim ćwiczenia. Do ćwiczeń możesz przejść za pomocą poniższych linków.
Podtematy
Pisownia spółgłosek dźwięcznych i bezdźwięcznych
Głoski można podzielić ze względu na sposób ich wymawiania na:
- dźwięczne – wszystkie samogłoski i część spółgłosek, które powodują drganie wiązadła głosowego w trakcie ich wymawiania, np. b, g, w.
- bezdźwięczne – niektóre spółgłoski niewymagające drgania wiązadła głosowego w krtani podczas ich wymawiania, np. p, k, f.
W języku polskim często możemy zauważyć, że wymowa danego wyrazu różni się od jego zapisu. Dzieje się tak m.in. z powodu upodobnienia pod względem dźwięczności, które zachodzi między spółgłoskami.
Rodzaje upodobnienia
- udźwięcznienie następuje wtedy, gdy spółgłoska bezdźwięczna staje się dźwięczną pod wpływem sąsiedniej głoski dźwięcznej, np. jakże [jagże];
- ubezdźwięcznienie następuje wtedy, gdy głoska dźwięczna staje się bezdźwięczna pod wpływem sąsiedniej spółgłoski bezdźwięcznej, np. ławka [łafka].
Rodzaje ubezdźwięcznienia
postępowe: przygoda [pszygoda] – rz jest spółgłoską dźwięczną, jednak znajduje się po bezdźwięcznym p. Bezdźwięczność p postępuje i obejmuje następną głoskę.
wsteczne: huśtawka [huśtafka] – w jest spółgłoską dźwięczną, jednak znajduje się przed bezdźwięcznym k. Bezdźwięczność k sięga wstecz do poprzedniej głoski i sprawia, że ona też staje się bezdźwięczna.
Pisownia wyrazów z rz, ż i sz
Rz należy pisać p, b, t, k, g, ch, j, w (przygoda, wrzask).
Wyjątki: pszczoła, pszenica, bukszpan, wszyscy, wszędzie, Pszczyna oraz stopień wyższy i najwyższy przymiotników: większy, piękniejszy.
Uwaga! W niektórych wyrazach rz wymawiamy jak sz, np. trzeba [tszeba], przyroda [pszyroda] itd. W tych wyrazach zachodzi ubezdźwięcznienie. Głoski takie jak p, t, k, ch są głoskami bezdźwięcznymi, upodabniają zatem do siebie głoski występujące po nich – stąd trzask [tszask] (bezdźwięczne t spowodowało utratę dźwięczności głoski rz), ale drzazga [drzazga] (zarówno głoska d, jak i głoska rz są dźwięczne, zatem nie zachodzi żadna zmiana).
Do góry
