Głoski można podzielić ze względu na sposób ich wymawiania na:
- dźwięczne – wszystkie samogłoski i część spółgłosek, które powodują drganie wiązadła głosowego w trakcie ich wymawiania, np. b, g, w.
- bezdźwięczne – niektóre spółgłoski niewymagające drgania wiązadła głosowego w krtani podczas ich wymawiania, np. p, k, f.
W języku polskim często możemy zauważyć, że wymowa danego wyrazu różni się od jego zapisu. Dzieje się tak m.in. z powodu upodobnienia pod względem dźwięczności, które zachodzi między spółgłoskami.
Rodzaje upodobnień:
- udźwięcznienie następuje wtedy, gdy spółgłoska bezdźwięczna staje się dźwięczną pod wpływem sąsiedniej głoski dźwięcznej, np. jakże [jagże];
- ubezdźwięcznienie następuje wtedy, gdy głoska dźwięczna staje się bezdźwięczna pod wpływem sąsiedniej spółgłoski bezdźwięcznej, np. ławka [łafka].
Rodzaje ubezdźwięcznienia
Wyróżniamy ubezdźwięcznienie wsteczne i postępowe.
Postępowe: przygoda [pszygoda] – rz jest spółgłoską dźwięczną, jednak znajduje się po bezdźwięcznym p. Bezdźwięczność p postępuje i obejmuje następną głoskę.
Wsteczne: huśtawka [huśtafka] – w jest spółgłoską dźwięczną, jednak znajduje się przed bezdźwięcznym k. Bezdźwięczność k sięga wstecz do poprzedniej głoski i sprawia, że ona też staje się bezdźwięczna.
Decydowanie
Szybkie ćwiczenie polegające na wybraniu prawidłowej odpowiedzi spośród dwóch propozycji.
Udźwięcznienie i ubezdźwięcznienie (łatwe)
Zadania: 37
Średni czas rozwiązywania: 4 min
Analizy
Zaznacz kolorem odpowiednie elementy (litery, głoski, słowa...).
Udźwięcznienie i ubezdźwięcznienie (łatwe)
Zadania: 40
Średni czas rozwiązywania: 5 min
Udźwięcznienie i ubezdźwięcznienie (średnie)
Zadania: 40
Średni czas rozwiązywania: 5 min
Udźwięcznienie i ubezdźwięcznienie (trudne)
Zadania: 40
Średni czas rozwiązywania: 7 min